by Redaksi - Espos.id Jagad-jawa - Kamis, 23 Agustus 2012 - 08:53 WIB
ESPOS.ID - Yohanes Siyamta, Pustakawan UAJY.
Apura-ingapura. Nitik saka pandhapuking tembung, apura-ingapura kalebu tembung rangkep kang nduweni teges ing antarane siji lan sijine tansah nindakake pakaryan. Nyuwun lan paring. Sing siji nyuwun pangapura lan sing disuwuni pangapura uga banjur maringi pangapura.
Padatan becik sing kelakon saka jaman semana tumeka saiki kacetha ing tradhisi sesalaman ing dina Riyadi Lebaran utawa dina Bakda. Karana owah gingsiring jaman, patrap lan tumindake sethithik ana bedane antarane jaman semana lan jaman saiki.
Jaman semana patrap apura-ingapura ing dina Riyadi Lebaran diarani ujung. Cak-cakane yaiku sok sapaa sing kepernah enom sowan marang kang luwih sepuh. Ora cukup mung sowan lan salaman. Patrape yaiku sowan, salaman kanthi sungkem – ngranu pada utawa ngambung dhengkul – sarwa matur, “Sowan kula wonten ngarsanipun ……., saperlu badhe ngaturaken sedaya kalepatan kula. Tembung kula saklimah, lampah kula sajangkah tuwin tindak-tanduk ingkang damel sengkeling manah, mugi kalebura ing dinten Riyadi menika.” Banjur kang kapernah tuwa paring wangsulan, “Semana uga aku, wong tuwa ya akeh lupute. Muga-muga kaluputanku lan kaluputanmu kalebura ing dina kang becik iki.”
Wekti iki ing kahanan kang sarwa modern, apura-ingapura tetep lestari lan katindakake nut jaman lan kalakone. Patrape sarwa ringkes lan praktis. Tetep mijekake wektu kanggo sowan lan ketemu, nanging ora banjur sungkem lan ujung kaya jaman semana. Biasane amung sesalaman kanthi ngandharake tetembungan “sugeng riyadi”, “kosong-kosong”, “padha-padha’, lan sapanunggalane. Malah yen ora bisa sowan lan ketemu, silaturhami iki banjur katindakake kanthi sesambungan lumantar telpon, sms, piranti jejaring sosial lan liya-liyane.
Ana padatan becik kang kelakon ing kampungku jroning nglestarekake apura-ingapura. Bakda sholat Ied, saben baryat padha sungkem lan apura-ingpura ing omahe dhewe-dhewe. Sawise sesalaman nunggal sabrayat, udakara tabuh sanga esuk, kabeh warganing kampung – gedhe-cilik, enom-tuwa – ora mandeng suku, budaya lan kapitayan padha ngumpul dadi siji. Sawise adicara kabukak kanthi puji pandonga lan wedharan sarwa singkes babagan Riyaya Idul Fitri, wong-wong kang wis padha kumpul mau, banjur mubeng warata siji lan sijinine sesalaman ngaturake sugeng riyadi lan apura-ingapura.
Kanthi andharan mau, cetha menawa Riyaya Idul Fitri utawa Lebaran sing tansah dipengeti ing sasi Syawal ora mung dadi pengetan wajib tumrap kaum muslim. Umat liyane kanthi kapitayan apa wae uga melu ngriyayakake. Riyaya kuwi dadi sarana nyupeketake kekadangan utawa dadi srana kanggo nyambung tali silaturahmi ing antarane para warga. Senadyan beda ing kapitayan, ing riyaya iki padha sesalaman apura-ingapura.
Ing negara kang wargane dumadi saka maneka warna suku, basa, budaya lan agama, kahanan kaya mangkene iki becik lamun tetep dilestarekake. Yen kahanan kaya mangkene iki tetep lestari bakal cinipta swasana ayem-tentrem, guyub-rukun lan kerta-raharja. Bedaning panemu, suku, basa, budaya lan agama ora njalari crah lan sulaya, nanging dadi pratandha lan wujud nyata kalakone semboyan bhineka tunggal ika.
Ganda wangi sekar melati, ngambar arum sekar setaman. Sugeng Riyadi Idul Fitri, kalebura dosa lan kalepatan. Nuwun.
